رشته مدیریت MBA همان رشته مدیریت کسب‌وکار است و از اعلی درجه علمی و حرفه‌ای در رشته تجارت می‌باشد. مدرک کارشناسی ارشد و دوره مدیریتMBA به‌عنوان یک مدرک معتبر برای توسعه مهارت‌های فردی موردنیاز در مشاغل تجاری و مدیریت است.
دوره‌های مدیریتMBA یا کسب‌وکار به‌گونه‌ای طراحی‌شده است که دانشجویان را با جنبه‌های مختلف مدیریت کسب‌وکار مانند حسابداری، بازاریابی، مدیریت عملیات، مدیریت تبلیغات و... آشنا می‌سازد.
تعریف مدیریتMBA و گرایش‌های آن
MBA مخفف عبارتMaster of Business Administration است و در نوشته‌های فارسی گاهی به‌صورت ام بی ای نوشته می‌شود. برنامه‌ریزی، سازمان‌دهی، تعیین کارکنان، رسیدگی و کنترل بودجه، جهت‌دهی امور از وظایف اصلی یک مدیریت تجارت یا مدیریت کسب‌وکار است.
باید توجه داشت که رشته مدیریتMBA تنها برای مدیریت بازرگانی نیست، در ایران رشته مدیریت به زیرشاخه‌هایی مانند بازرگانی، صنعتی و دولتی تقسیم می‌شود اکثراً تصور می‌کنند که مدیریتMBA تنها برای مدیریت بازرگانی است و برای رشته‌های مدیریت دولتی و صنعتی نمی‌باشد درحالی‌که این نظر کاملاً اشتباه می‌باشد.
مدیریتMBA کلیه عملیاتی را که از تولید تا فروش و خدمات کالا را شامل می‌شود برای این رشته حدود 30گرایش مختلف در کشورهای دنیا تعریف‌شده است اما این رشته دارای چهار گرایش اصلی می‌باشد که در تمام دانشگاه‌ها تدریس می‌شود که عبارتند از:
1- بازاریابی و مدیریت فروش(Marketing)
2- مدیریت مالی و مدیریت مؤسسات مالی(Finance)
3- مدیریت تولید و سیستم‌های تولید پروژه(Operation)
4- مدیریت منابع انسانی(Human Resources)
در حال حاضر در ایران مدیریتMBA حدوداً شامل 13 گرایش می‌باشد. که در ذیل به توضیح مختصری از برخی از این گرایش‌ها پرداخته می‌شود.
- گرایش عمومی: شاید نتوان این نوع گرایش را یک گرایش درMBA دانست کسانی که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند یک گرایش مشخص را در این رشته انتخاب نمایند ترجیح می‌دهند به سراغ گرایش عمومیMBA بروند در این گرایش هیچ موضوعی به‌صورت خاص مورد تأکید و توجه قرار نمی‌گیرد.
- گرایش استراتژی: این نوع از گرایش بر مباحث مرتبط با مدیریت استراتژیک تمرکز دارد، هرچند که داشتن استراتژی در هر نوع از کسب‌وکاری ضروری و لازم است اما این نوع گرایش برای کسانیکه در رده‌های بالاتر سازمان هستند مطلوب‌تر می‌باشد
- گرایش بازاریابی: گرایش بازاریابی در مدیریتMBA از گرایش‌های پرطرفدار می‌باشد. شناخت بازار،شناخت مشتریان، بخش‌بندی بازار، مفاهیمی مانند برند و برندسازی و مدیریت ارتباط با مشتریان از مباحث موردبحث در گرایش بازاریابی می‌باشد.
- گرایش منابع انسانی: این گرایش در بین دانشجویان کمتر شناخته‌شده است و آن را به‌عنوان انتخاب نخست خود در نظر نمی‌گیرند و توجه آن‌ها بیشتر بر استراتژی و مارکتینگ است اما این گرایش در مهر و موم‌های آینده می‌تواند ثروت آفرین باشد.
- گرایش مدیریت پروژه: در این گرایش می‌خواهیم دانش مدیریت خود را با مدیریت پروژه‌هایی به‌کارگیریم که نقطه آغاز و پایان مشخص دارند و همین داشتن نقطه مشخص پایان پروژه تفاوت این گرایش با سایر گرایش‌ها است.
- گرایش مدیریت کسب‌وکار و مالی: گرایش مالی مدیریتMBA در سراسر جهان از گرایش‌های پرطرفدار می‌باشد اما در ایران این گرایش نیز چندان موردتوجه و استقبال قرار نمی‌گیرد شاید علت آن بی‌میلی افراد به آمار و محاسبات ریاضی باشد اما کسانی که به ریاضی علاقه‌مند هستند این گرایش بسیار برای آن‌ها جذاب خواهد بود البته شاید بتوان نبود بازار کار مناسب نسبت به سایر گرایش‌های رشته مدیریتMBA را بتوان علت دیگر بی‌میلی افراد به این گرایش دانست.
در این گرایش دانشجویان با نظریه‌های کلاسیک و جدید مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری آشنا می‌شوند. آن‌ها می‌توانند با ارائه راهکارهایی برای پیشرفت و توسعه سرمایه‌گذاری فعالیت مؤثری برای زدودن مشکلات اقتصادی بنگاه‌ها باشند. در این گرایش به موضوعاتی مانند مدیریت ریسک، قوانین و مقررات مالی، نظریه بازار سرمایه، اقتصادسنجی مالی، بانکداری و مالیات اسلامی و غیره پرداخته می‌شود.
- گرایش نوآوری و توسعه محصول و خدمت: نوآوری و توسعه محصول منجر به رشد اقتصاد ملی می‌شود دانشجویان این گرایش با مدیریت‌های فرآیندهای کسب‌وکار، طبقه‌بندی‌های رایج نوآوری، مدیریت روابط مشتری، مدیریت توسعه محصول و خدمت و رفتار مصرف‌کننده در سطوح مختلف آشنا می‌شوند.
- گرایش کسب‌وکار بین‌المللی:در این گرایش به کسب‌وکارهای بین‌المللی مرتبط با معاملات کالا و خدمات در عرصه بین‌الملل پرداخته می‌شود این‌گونه معاملات برای شرکت‌های دولتی و خصوصی به علت سود و منفعت سیاسی دارای اهمیت می‌باشد.
در این گرایش به موضوع‌هایی مانند سیاست‌های اقتصادی، سیستم‌های حقوقی، استانداردهایکاری، استانداردهای حسابداری، فرهنگ‌سازمانی، بازارهای ارزی، فرهنگ‌های محلی،تعرفه‌ها، موافقت‌نامه‌های واردات و صادرات و... می‌پردازند.
- گرایش کارآفرینی: همان‌طور که از اسم این گرایش پیداست موضوع این گرایش ایجاد فرصت‌ها و کسب‌وکار جدید است. فرد کارآفرین با توجه به مهارت‌ها و خلاقیت‌های خود ایده‌های شخصی و یا سازمانی را به کسب‌وکاری جدید تبدیل می‌نماید اهمیت کارآفرینی در اقتصاد کشورهای درحال‌توسعه بسیار زیاد است و به‌عنوان عوامل پیشرفت کشورها قرار می‌گیرد. در این گرایش به موضوعات مطالعات بازاریابی، کارآفرینی اجتماعی و سازمانی و ... پرداخته می‌شود.
- گرایش فناوری: این گرایش مفاهیم و نظریه‌هایی که در ارتباط با ایجاد ثروت هستند موردتوجه خود قرار می‌دهد وظایف اصلی مدیریت فناوری در سطح بنگاه و فرا بنگاه قرار دارد.
- گرایش خدمات: خدمات در دنیای امروز به‌عنوان بخشی از اقتصاد در معاملات تجاری است، هراندازه اقتصاد کشوری پیشرفته‌تر باشد سهم خدماتی نیز در آن اقتصاد افزایش می‌یابد در این گرایش با مفاهیمی چون مدیریت درآمد، مدیریت استراتژیک خدمات، بازاریابی خدمات و... سروکار دارید.
تاریخچه مدیریت MBA
رشته مدیریتMBA در اواخر قرن نوزدهم میلادی متولد شد، اولین مقطع کارشناسی این رشته در سال 1900 میلادی در ایالات‌متحده آمریکا در مدرسه کسب‌وکار تاک برقرار شد، چندی بعد یعنی در سال 1908 دانشگاه هاروارد برای اولین بار این رشته را معرفی کرد و تا حدود یک دهه استقبال چندانی از این رشته نشد.
از سال 1930 به‌تدریج مدرسه‌های کسب‌وکار بیشتر مطرح شدند و در نقاط مختلف آمریکا به‌صورت دانشگاهی و غیردانشگاهی مدیریتMBA ایجاد شد رفته‌رفته استقبال از این رشته در کشورهای مختلف جهان که در رأس آن آمریکا و کشورهای صنعتی و سپس کشورهای درحال‌توسعه صورت گرفت.
در ایران نیز تاریخچه رشته مدیریتMBA به قبل از انقلاب اسلامی بازمی‌گردد و سرانجام در سال 1378 با تأسیس دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، رشتهMBA به‌عنوان یک‌رشته مدیریت موردتوجه و استقبال قرار گرفت، بااینکه این رشته چند سالی است که در ایران راه‌اندازی شده است اما از سال 1394 قرار است که تغییراتی در آن ایجاد شود، یکی از این تغییرات که به تصویب وزارت علوم نیز رسیده است تغییر نام رشته مدیریتMBA به مدیریت کسب‌وکار است.
اهمیت و هدف مدیریتMBA
توسعه کشور و ارتقای سطح رفاه عمومی وزندگی مردم نیازمند بهبود مدیریت در سازمان‌های اجتماعی و اقتصادی می‌باشد، تنها با بهبود مدیریت می‌توان از ظرفیت‌های موجود یک کشور به بهترین نحو استفاده کرد و خدمات و کالای مناسب به مردم و جامعه ارائه داد.
امروزه مدیریت پیشرفت زیادی داشته است و همه جوامع و نظام‌ها مدیریت خود را ازلحاظ کمی و کیفی بهبود و ارتقاء می‌بخشند. مدیریت MBA در دنیای امروز توسعه و اهمیت بسیاری پیداکرده است چراکه مدیریتMBA مورد استقبال سازمان‌ها قرارگرفته است و با تحصیل در این رشته می‌توان بازار کار خوبی را برای خود فراهم نمود و شمارا به شخصی تبدیل خواهد کرد که سازمان‌ها نمی‌توانند به‌راحتی از کنار تخصص و مهارت شما عبور کنند و شمارا نادیده بگیرند.
به‌طورکلی کسانی که مدیریتMBA می‌خوانند یاد می‌گیرند که چگونه با ارتباط برقرار کردن مسائل و مشکلات را حل نمایند و با پیچیدگی‌ها و سیاست‌های یک سازمان یا مجموعه آشنا شوند و همین موارد به کسانی که به‌عنوان یک کارمند در یک مجموعه قرار دارند کمک می‌کند تا به رشد و ارتقای مؤثری دست یابند.
هدف اصلی مدیریت ارشد کسب‌وکار و یا همان مدیریتMBA آموزش افراد می‌باشد که بتوانند درزمینه های زیر تخصص و مهارت یاد گیرند و انجام‌وظیفه نمایند.
- اداره و رهبری مؤثر و مفید یک سازمان و یا زیرمجموعه آن
- ایجاد تحول در یک بخش از سازمان
- طراحی و تحول در کل سازمان پس از کسب تجارب علمی و اجرایی در مدیریت
- کارآفرینی و ایجاد مشاغل و فعالیت‌های جدید در درون یک سازمان و یا حتی ایجاد سازمان جدید
- ارائه خدمات مشاوره‌ای درزمینههای ریاستی و مدیریتی به مدیران و مسئولان سازمان‌ها و ارگان‌ها.
دوره مدیریتMBA
دوره مدیریتMBA ازجمله دوره‌های آموزشی مدیریتی پررونق در مهر و موم‌های اخیر است اکثر شرکت‌کنندگان دوره‌های مدیریت MBA کسانی هستند که رشته و تحصیلات اصلی آن‌ها در حوزه‌ای دیگر می‌باشد و برای تکمیل مهارت‌های مدیریتی خود در این دوره شرکت می‌نمایند.
این دوره برای کسانی است که قصد دارند کسب و کار خود را رونق دهند و یا کارآفرینی کنند همچنین برای کسانی که سمت مدیریتی یا سرپرست دارند گذراندن این دوره به آن‌ها کمک می‌کند تا در شغل خود موفق‌تر باشند و قوانین مدیریتی را به درستی فرا گیرند. در ایران مسئولیت بررسی اعتبار دوره‌های مدیریت MBA بر عهده وزارت علوم و تحقیقات و فناوری است.
علاوه بر دوره‌های مورد تأیید وزارت علوم برخی از مؤسسات آموزش علمی کاربردی نیز گواهینامه‌های با عنوان MBA صادر می‌نمایند که بنا بر بخشنامه معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی ریاست جمهوری، به عنوان مقطع تحصیلی قابل ارزشیابی نمی‌باشد یعنی فردی که دارای مدرک کارشناسی می‌باشد با گذراندن این دوره مدرک جدیدی مانند مدرک کارشناسی ارشد به او اعطا نمی‌شود بلکه تنها نوعی گواهینامه جهت نشان دادن مهارت و تخصص او دریافت می‌کند.
در پایان باید گفته شود این افراد نباید در دوره‌های مدیریت MBA شرکت نمایند.
-کسانی که دارای روحیه رهبری و مدیریت نمی‌باشند و همیشه تابع و پیرو بقیه افراد هستند.
- کسانی که فکر می‌کنند برای موفق و ثروتمند شدن شانسی ندارند.
- کسانی که فکر می‌کنند بدون نفوذ و منابع مال و سرمایه نمی‌توانند یک شرکت موفق و بزرگ به وجود آورند.
تفاوت مدرک مدیریت MBA با دوره مدیریت MBA
رشته مدیریت MBA یا همان مدیریت کسب و کار یک رشته معتبر و شناخته شده در مقطع کارشناسی ارشد که فرد پس از فارغ‌التحصیل شدن یک درجه علمی دریافت خواهد کرد. اما دوره مدیریت MBA بخشی از مفاهیم موجود در این نوع مدیریت را در مدت زمان کوتاهی به شما می‌آموزد این مدرک مانند مدارکی است که مؤسسات آموزش عالی آزاد در ایران صادر می‌نمایند و در پایان دوره به شما گواهینامه License اعطا می‌شود.
مدرک مدیریت MBA در رزومه شما به عنوان یک مقطع تحصیلی می‌باشد خصوصاً اگر بخواهید برای امور تحصیلی و ویزا اقدام نمایید. اما گواهینامه دوره مدیریت MBA یک برگه از مؤسسه خصوصی است که نشان‌دهنده یک گواهینامه آموزش آزاد علمی است البته باید توجه داشت مدرک سازمان فنی حرفه‌ای ایران از این مدرک دوره در کشورهایی مانند آمریکا، استرالیا، کانادا و انگلیس معتبرتر است.
دوره مدیریت MBA به طور خاص برای کسانی در نظر گرفته شده است که نیازمند آگاهی و سطح دانش مدیریت هستند اما در رشته‌های دیگر تحصیل‌کرده‌اند.
بازار کار رشته مدیریت MBA
طبق تحقیقی که توسط دانشگاه آکسفورد انجام داده است مدیریت MBA از درآمدزاترین رشته‌های تحصیلی جهان است کسانی که این رشته را می‌خوانند موقعیت‌های شغلی متفاوتی را می‌توانند تجربه نمایند و به درآمد بالاتر از هم سن و سالان خود دست می‌یابند مدیریت MBA نقش مهمی در تغییر کسب و کار، بهبود و ارتقا جایگاه شغلی، فروش محصولات، ارتباط با افراد ارتباط با سازمان‌ها و ورود به شرکت‌های بزرگ دنیا داشته است.
اگر به بازار کار مدیریت MBA در ایران توجه کنیم حداقل تا 10 سال آینده نیازمند متخصصین این رشته خواهد بود. بازار کار این رشته در کشورهایی مانند آمریکا و کانادا بسیار مطلوب است و بسیاری از دانشجویان این رشته از همان ابتدای تحصیل دعوت به کار می‌شوند و کسانی که مدرک مدیریت MBA را اخذ می‌نمایند در سطوح مختلف مانند تحلیلگر مالی، تحلیلگر بازار، مدیر تولید، مدیر مالی یا بازاریاب مشغول به کار می‌شوند و نهایتاً این افراد می‌توانند مدیرعامل شرکت شوند .
اما باید فارغ‌التحصیلان این رشته را تشویق و ترغیب نماییم تا خودشان کسب و کار راه‌اندازی نمایند. با خواندن مدیریت MBA می‌توان پنج موقعیت شغلی زیر را نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان به دست آورد.
- مدیر بازاریابی: مدیران بازاریابی می‌توانند اهداف سازمان‌ها را به مسیر درستی پیش ببرند. استخدام مدیر بازاریابی در شرایط فعلی بازار خوبی دارد.
- مدیر فناوری اطلاعات: که می‌توان در برنامه‌نویسی و طراح سایت شغل پیدا کرد.
- مدیر فروش: در سال‌های اخیر شرکت‌های بزرگی مانند ماکروسافت برای داشتن گروه فروشی که مدیریت MBA بداند تلاش کرده و برای آن‌ها ارزش بسیاری قائل‌اند.
- مدیریت مجموعه‌های خدمات بهداشتی: طبق آمارها و تحقیقات هر جامعه‌ای که به سمت پیشرفت می‌رود نیاز افراد آن جامعه به خدمات بهداشتی نیز افزایش می‌باید اداره این مجموعه خدماتی‌ها نیازمند داشتن مدیرانی است که متخصص و کارآمد باشد و بتواند مجموعه را به درستی هدایت کند و قوانین فروش و بازاریابی را بشناسد.
- مشاوره عالی: ارائه مشاوره به شرکت‌ها و سازمان‌ها یکی از پردرآمدترین مشاغل مدیریت MBA می‌باشد.
