سندی که به طور رسمی به شخص دیگری ابلاغ می‌شود اظهارنامه نام دارد، به بیان دیگر اظهارنامه برای بیان رسمی و محترمانه جهت مطالبات می‌باشد که امری بسیار مقبول و پسندیده تلقی می‌شود و چه بسا که همین اظهار رسمی بسیاری از مشکلات را حل نموده و از حضور افراد مختلف با شوون اجتماعی متفاوت در دادگاه‌ها جلوگیری نماید و مانع از کثرت پرونده‌ها در دادگاه‌ها و اطاله دادرسی شود.
بنابراین محتوای آن یک سند عادی به حساب می آید، اما شیوه‌ی اطلاع رسانی به دیگری رسمی خواهد بود تا بعدا بتوان ثابت کرد که مطلبی به دیگری اطلاع داده شده و یا چیزی تسلیم او گردید
انواع اظهارنامه
در اصلاحیه 31/4/1394 قانون مالیات های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده به موادی در خصوص انواع اظهارنامه و موعد تسلیم و تنظیم انها اشاره شده که به شرح زیر می باشد .
ماده 26: اظهار نامه ارث ظرف یکسال از تاریخ فوت
ماده 39: تسلیم اظهار نامه در مورد وقف ، متولی و در مورد حبس و نذر ، حبس و نذر کننده از تاریخ وقوع عقد یا فوت ظرف 3 ماه
ماده 57 : تسلیم اظهارنامه در مورد شخص حقیقی که هیچگونه درآمدی به غیر از درامد اجاره مستغلات ندارد تا اخر تیر ماه سال بعد
ماده 80: تسلیم اظهار نامه مودیان فصل مالیات بر درامد املاک تا اخر تیر ماه سال بعد
ماده 80: تسلیم اظهار نامه مودیان فصل املاک ، ودر مورد سرقفلی ظرف 30 روز پس از انجام معامله
ماده 80: تسلیم اظهار نامه مودیان ماده 74 موضوع املاک بدون اسناد رسمی با عنوان دستدارمی یا ...... ظرف 30 روز پس از انجام معامله ( بدون سند محضری )
ماده 88: تسلیم اظهار نامه توسط دریافت کننده حقوق از اشخاص مقیم خارج که در ایران نمایندگی و شعبه ندارند . تا اخر تیر ماه سال بعد
ماده 100 : تسلیم اظهار نامه مودیان ماده (95) ( مشاغل ) تا اخر خرداد ماه سال بعد
ماده 110: تسلیم اظهار نامه اشخاص حقوقی تا 4 ماه پس از پایان سال مالی
ماده 114: تسلیم اظهار نامه اشخاص حقوقی که تصمیم به انحلال گرفته اند قبل از تشکیل مجمع عمومی یا سایر ارکان صلاحیت دار که برای اتخاذ تصمیم نسبت به انحلال شخص حقوقی دعوت شده است اظهار نامه ای حاوی صورت دارایی و بدهی شخص حقوقی در تاریخ دعوت روی نمونه ای که بدین منظور از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می گردد ، تنظیم و به اداره امور مالیاتی مربوطه تسلیم نمایند .
ماده 116: تسلیم اظهار نامه اشخاص حقوقی که منحل می شوند توسط مدیر تصفیه ظرف مدت 6 ماه از تاریخ انحلال ( تاریخ ثبت انحلال در اداره ثبت شرکت ها ) برای اخرین دوره عملیات شخص حقوقی
ماده 126: تسلیم اظهار نامه مالیات بر درامد اتقافی تا 30 روز از تاریخ تحصیل درامد یا تعلق منافع
ماده 226 : تسلیم اظهارنامه اصلاحی ظرف یک ماه از تاریخ انقضا ی مهلت تسلیم اظهارنامه :
انواع اظهار نامه قانون مالیات بر ارزش افزوده
ماده 21 : 1-اظهار نامه عادی : مودیانی که کالا و خدمات مورد معامله انان مشمول نرخ عمومی صدر ماده (16) و بند الف ماده (38) قانون مالیات بر ارزش افزوده می باشد اظهار نامه هر دوره مالیاتی را حداکثر ظرف پانزده روز از تاریخ انقضای هر دوره
2-اظهار نامه ویژه سوخت: مودیانی که کالاهای مورد معامله انان مشمول نرخ بند (2) تبصره ماده (16) و بندهای ج و د ماده (38) قانون مالیات بر ارزش افزوده . اظهار نامه هر دوره مالیاتی را حداکثر ظرف پانزده روز از تاریخ انقضای هر دوره
3-اظهار نامه ویژه دخانیات: مودیانی که موضوع فعالیت انها مرتبط با بند (1) تبصره ماده (16) و بند ب ماده (38) قانون مالیات بر ارزش افزوده : اظهار نامه هر دوره مالیاتی را حداکثر ظرف پانزده روز از تاریخ انقضای هر دوره
4-اظهار نامه عوارض الایندگی: هر دوره مالیاتی را حداکثر ظرف پانزده روز از تاریخ انقضای هر دوره
5-اظهار نامه شماره گذاری خودرو: هر دوره مالیاتی را حداکثر ظرف پانزده روز از تاریخ انقضای هر دوره
اظهارنامه مالیاتی
همانگونه که مشاهده کردید یکی از انواع اظهار نامه ها، اظهار نامه ی مالیاتی می باشد؛ یکی از کارهایی که همه ی کسب و کارهای رسمی باید انجام دهند تنظیم اظهار نامه ی مالیاتی است که به آن اظهارنامه نویسی هم گفته می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، بخشی از درآمدهای دولت‌ها در همه‌ی کشورهای دنیا از طریق پرداخت مالیات توسط شهروندان و کسب و کارها تأمین می‌شود. در ایران نیز کلیه‌ی اشخاص حقیقی و حقوقی متناسب با جایگاه شغلی که دارند، بر اساس قانون موظف به پرداخت مالیات هستند.
اظهارنامه مالیاتی چیست؟
اظهارنامه مالیاتی گزارشی است که شرکت‌ها، سازمان‌ها، کسب و کارهای قانونی و اشخاص از یک سال فعالیت خود ارائه می‌دهند و اظهارنامه نویسی نوشتن این اطلاعات در فرم‌های مربوطه است. در این گزارش جزییات مربوط به میزان هزینه‌ها، میزان درآمدها، میزان سود و سایر آمار و ارقام مالی مهم ذکر می شود که باید به اطلاع سازمان امور مالیاتی کشور رسانده شود.
سال مالی در ایران معمولاً مطابق با سال شمسی یعنی از ابتدای فروردین تا پایان اسفندماه در نظر گرفته می‌شود و کلیه‌ی افراد موظف به نگارش اظهارنامه مالیاتی در سال مالی هستند. اگر اظهارنامه نویسی در موعد مقرر صورت نگیرد، کارشناسان سازمان امور مالیاتی خودشان موظفند این کار را انجام دهند و رقمی را به عنوان مالیات برای کسب و کارها در نظر بگیرند؛ در این صورت کسب و کارها باید یک جریمه ۴۰ درصدی را علاوه بر هزینه مالیات نیز پرداخت کنند.
بخش های مختلف اظهار نامه مالیاتی
فرم اظهارنامه معمولاً به صورت دفترچه می باشد و بخش‌های مختلفی دارد. تعداد این بخش‌ها بیست و هفت بخش است که در ابتدا با اطلاعات هویتی مؤدی آغاز شده و به اطلاعات سرمایه‌گذاران خارجی، محاسبه‌ی مالیات و مشخصات تکمیل‌کننده‌ی اظهارنامه ختم می‌گردد.
این دفترچه شامل مواردی از قبیل میزان هزینه‌های اولیه، میزان استهلاک، میزان سرمایه، قراردادها، ترازنامه و… است که همگی باید به طور کامل و دقیق تکمیل شوند. در سال‌های گذشته دفترچه اظهارنامه به طور فیزیکی چاپ می‌شد و در اختیار مؤدیان قرار می‌گرفت و آنها می‌بایست به صورت دستی اطلاعات آن را تکمیل می‌کردند؛
اما در حال حاضر امکانی فراهم شده تا این دفترچه به صورت الکترونیکی از طریق سایت سازمان امور مالیات کشور مورد دسترسی قرار گرفته و نگارش اظهارنامه به صورت اینترنتی انجام گردد. و این امر سبب شده صاحبان شرکت ها و کسب و کارهای قانونی به راحتی بتوانند کارهای مربوط به مالیات خود را انجام دهند
نکات لازم جهت نگارش اظهارنامه مالیاتی
برای نگارش اظهارنامه باید زمانی را برای تکمیل اطلاعات به صورت دقیق و بدون اشتباه و ورود آن به سایت در نظر گرفت .از نکات مهمی که در نگارش اظهارنامه های مالیاتی اهمیت دارد، این است که اطلاعات به صورت شفاف و کوتاه وارد شود .در اظهارنامه نویسی از به کاربردن کلمات عامیانه و غیر رسمی جدا خودداری شود و از جملات رسمی و صریح برخوردار باشد .
شیوه نگارش و جملات به کار رفته در اظهارنامه مالیاتی نباید محاوره ای و شکسته باشد . آماده کردن اطلاعات مورد نیاز برای نگارش اظهارنامه های مالیاتی تا حد زیادی از زمان نگارش اظهارنامه را کاهش می دهد . در غیر این صورت برای نگارش اظهارنامه مالیاتی باید وقت زیادی را در نظر گرفت .
فنون اظهارنامه مالیاتی حرفه ای :
بسیاری از صاحبان کسب و کار درباره ی اظهارنامه مالیاتی و پرداخت مالیات اطلاعی ندارند و بعضی مواقع نمی دانند که اظهارنامه چیست و تنظیم آن چگونه انجام می شود ، اظهارنامه نویسی کار راحتی نیست که بتوان در عرض نیم ساعت آن را انجام داد، برای نگارش آن باید زمانی را به صورت مفصل برای آن صرف کرد تا اطلاعات را به صورت دقیق، کامل و بدون هیچگونه اشتباهی در فیلدهای مربوطه در سایت وارد کرد.
یکی از نکاتی که در هنگام نگارش اظهارنامه باید به آن توجه نمود، وارد کردن اطلاعات به صورت کوتاه و شفاف است؛ افراد به هنگام اظهارنامه نویسی باید دقت داشته باشند که کلمات وارد شده از بار حقوقی برخوردارند و مسئولیت به کارگیری تمام کلمات در فرم‌های اظهارنامه بر عهده ی خود آن ها خواهد بود؛ به همین خاطر تا حد امکان در انتخاب کلمات باید دقت کافی را به کار برد و درست عمل کرد تا مشکلات بعدی به وجود نیاید. بهتر است در اظهارنامه نویسی از به کار بردن هرگونه عبارت غیرمصطلح، غیررسمی و عامیانه پرهیز شود و جملات وارد شده از لحنی صریح و رسمی برخوردار باشند.
همچنین شیوه‌ی نگارش و جمله‌بندی نیز نباید به صورت محاوره‌‌‌‌ای و یا فارسی شکسته باشد. یکی از نکاتی که زمان مورد نیاز برای اظهارنامه نویسی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد، آماده کردن اطلاعات از قبل است. برای این کار می‌توانید از قبل درباره‌ی بخش‌های مختلف اظهارنامه و سرفصل‌های کلی و جزئی آن آگاهی کسب کرده و اطلاعات مورد نیاز را به صورت یکجا در دسترس داشته باشید تا در کم‌ترین زمان ممکن آنها را وارد کنید؛ در غیر این صورت باید وقت زیادی را صرف پیدا کردن اطلاعات کنید که این مسئله از تمرکز شما خواهد کاست و احتمال اشتباه در وارد نمودن اطلاعات را افزایش خواهد داد.
کسانی که به عنوان یک حسابدار مسئول تکمیل محتویات اظهارنامه هستند باید بدانند موضوع خیلی حساسی به نام ماده ۲۷۶ مطرح است ،اگر چه بعنوان اصلاحی قانون مالیاتها شناخته شده است ولی رد پای حسابدار ۹۴ هم در اظهارنامه ۹۵ دیده خواهد شد. اگر هم خیلی اطلاعی از ماده ۲۷۶ ندارند باید ماده ی قانونی زیر را بدانند و حتما مطالعه کنند.
طبق ماده ی ۲۷۶ – چنانچه هریک از حسابداران، حسابرسان و همچنین مؤسسات حسابرسی ، مأموران مالیاتی و کارکنان بانکها و مؤسسات مالی و اعتباری در ارتکاب جرم مالیاتی معاونت نمایند و یا تخلفات صورت گرفته را گزارش نکنند به حداقل مجازات مباشر جرم محکوم می شوند. مجازات معاونت سایر اشخاص طبق قانون مجازات اسلامی تعیین می شود.
حالا پس فقط نگرانی ۳ آی پی باز کردن نیست مسئله مهمتر درج اطلاعات و محاسباتی است که باید از قلب تپنده شرکت یا موسسه به حوزه مالیاتی ارائه شود. سانت به سانت اظهارنامه حاوی علامت ها و نکاتی است که اگر به آن توجه نشود ممکن است در ادامه مسیر با مشکلات جدی مواجه شد. صرفا کار حسابدار بعد از ارائه اظهارنامه به اتمام نمی رسد کار آنها امکان دارد تا ۲ سال زمان ببرد درست زمانی که مهر قبولی بر پیکره دفاتر شرکت پس از بررسی اظهارنامه می خورد.
کسانی که قصد یادگیری فنون اظهارنامه را دارند باید با کاربردی ترین ابزار آن آشنا شوند.یکی از آنها آدرس و کارایی هر ماده قانونی مرتبط است مثلا برای ثبت درآمدهای معاف از مالیات باید دقیقا ماده قانونی مرتبط به آن را بدانند حالا بعد از شناسایی ماده قانون ها باید با دستورالعمل مرتبط هم آشنا شوند که کار کاملا تخصصی دنبال خواهد شد.
بعد از این مرحله وارد محاسبات خواهند شد یعنی محلی که پارامترهای اطلاعاتی نرم افزار حسابداری که با نظارات و کنترل آنها و همکارانشان به اتمام رسیده به اظهارنامه انتقال پیدا می کند. حسابدار قبل از انتقال اقدامات زیر را باید انجام دهد :
- - کد حسابها منطبق با ماهیت آنها ( طبقه بندی) کنترل شود
- -مانده گیری حسابها طبق ماهیت در کلیه سطوح ( کل ، معین و تفصیل ها )
- - حسابهای خاص اصلاح و یا تعدیل شود
- - مانده بانکها طبق پرینت تا آخرین روز ( به شرطی که کنترل ماههای قبل انجام شده و صورت مغایرت بانکی تنظیم شده باشد) کنترل شود.
- - محاسبه سود و زیان و انتقال به سود انباشته
- - محاسبه مالیات
- - تخصیص اندوخته ها
- - کنترل حساب جاری شرکا
- - محاسبات ذخیره مزایای پایان کار کارکنان
- - استهلاک گیری دارایی ها و محاسبه ارزش دفتری
- - کنترل تراز حسابها و تراز آزمایشی
- - کنترل صورتحسابهای فروش و مبلغ ارزش افزوده
- - کنترل خرید و موجودی انبار
- - اخذ تاییدیه از بدهکاران و بستانکاران
- - کنترل ثبتهای ارزش افزوده
- - کنترل اظهارنامه ارزش افزوده و صورت معاملات فصلی
- - کنترل قراردادها مبنی بر تسویه و مشخص کردن واریزی ها
